Bitcoin tartışmalarının odağında yatan temel konulardan birisi onun hiçbir işe yaramayan bir spekülasyon aracından başka bir şey olmadığı ve hiçbir içkin değer (intrinsic value) taşımadığı.
Bu görüşün savunucuları Bitcoin'in sadece dijital bir balon olduğunu, gerçek hayatta bir karşılığının ya da uygulama alanının bulunmadığını, bu nedenle de içkin değer taşımadığını savunuyorlar.
Bundan dolayı onun yükselişini Lale Çılgınlığı ile karşılaştıran, hatta "en azından lale güzel bir çiçekti" diyerek ondan bile değersiz olduğunu iddia edenler de var.
Bugünkü uzunca yazımda bu iddiaların neden yanlış olduğunu ve neden Bitcoin'in aslında bir içkin değer önermesi sunduğunu anlatmaya çalışacağım.
Umuyorum ki bu yazım pek çok insanın Bitcoin konusundaki önyargılarını birazcık olsun sorgulamalarına yardımcı olur.
Ama lütfen değer deyince Bitcoin'in bugünkü fiyatıyla ilgili bir yazı okuyacağınızı düşünmeyin. Yazım Bitcoin'in insanlara gerçekten ne değer sunduğunu, yani işlevini anlatmaya odaklanıyor.
İyi okumalar dilerim.
Önemli Not: Bu yazı bir yatırım tavsiyesi değildir. Sadece Bitcoin'in işlevselliği konusundaki görüşlerimi dile getirdiğim yazıyı asla bir yatırım tavsiyesi olarak kullanmayınız. Finansal yatırımlar ciddi sonuçları olan kararlardır ve bu kararları almadan önce kendi araştırmanızı yapmanız şarttır.
İnsanların parayla ilgili iki temel kaygısı vardır: Daha fazlasına sahip olmak ve sahip olduğu kadarını korumak.
Bu iki temel kaygı bir yandan kapitalist ekonomik hayatın işleyişini mümkün kılar, bir yandan da paranın korunması ve işletilmesi için harıl harıl çalışan devasa bir finans sisteminin temelini oluşturur.
İnsanların gayrı menkul, hisse senedi, değerli maden ve sanat eseri koleksiyonu merakları da bu iki kaygıya dayanır. Bu tür yatırımlar bir yandan paranızın enflasyon canavarına yenilmesini engeller, bir yandan da -eğer doğru seçimler yapmışsanız- paranızın değerlenmesine yardımcı olurlar.
Ve son yıllarda gittikçe büyüyen bir topluluk Bitcoin'in parayla ilgili bu iki temel kaygının en iyi çözümü olduğuna inanıyor. Bu topluluk Bitcoin'in yapısal bazı özelliklerinin onu mevcut finansal sistemin sunduğu araçlardan çok daha güçlü bir varlık konumuna getirdiğine inanıyor.
Peki aralarında Elon Musk (Tesla ve SpaceX), Jack Dorsey (Twitter ve Square), Chamath Palihapitiya (Social Capital) gibi çağımızın büyük girişimci ve teknoloji insanlarının da bulunduğu bu topluluk Bitcoin'i neden tercih ediyor, neden onu paralarının değerinin korunması ve artması için güçlü bir varlık olarak kabul ediyor?
Yanıt iki kelimelik: Sansüre Direnç
Sansüre Direnç de Ne Demek?
Bitcoin ağındaki işlemler durdurulamaz. Eğer bir internet bağlantınız varsa ve ağın ücretini ödemeyi kabul ederseniz, hiçbir şey sizi istediğiniz kişiye Bitcoin göndermekten alıkoyamaz.
HİÇBİR ŞEY...
Yani bitcoin sansüre dirençlidir.
Bitcoin evrenindeki işlemleriniz için kimseden izin almanız gerekmez, kimse ne kadar Bitcoin'e sahip olduğunuzu bilemez, kimse Bitcoin'inizi çalamaz, hiç bir otorite Bitcoin'inize el koyamaz ve Bitcoin'in operasyonlarını durdurabilecek hiçbir güç yoktur.
Bütün bu nedenlerle sansüre en dirençli varlıktır. Onun temel içkin değeri de budur.
Söylediklerim iddialı mı geldi, buyrun açıklıyorum:
Kriptografi:
Bitcoin'i sansüre dirençli kılan faktörlerden ilki kriptografi.
Kriptografi ya da 'şifreleme' okunabilir durumdaki bir verinin içerdiği bilginin istenmeyen taraflarca anlaşılamayacak bir hale dönüştürülmesinde kullanılan matematiksel yöntemlere verilen isim.
Bitcoin'lerinizin anahtarı (yani şifresi) sizdeyse Bitcoin'iniz tamamen güven altındadır çünkü Bitcoin şifrelerinin kırılması imkansızdır.
Bugün dünyanın en güçlü bilgisayarını kullanarak, bir kişinin özel Bitcoin anahtarını kırmak 0,065 milyar milyar yıl alır.
İleride daha güçlü bilgisayarlar geliştikçe belki bu süre kısalabilir. Ama alınması gereken teknolojik mesafenin büyüklüğü açıktır.
Üstelik Bitcoin geliştiricilerinin de bu tür gelişmelere karşı yeni güvenlik önlemleri alması da kaçınılmazdır.
Merkeziyetsizliğin Gücü:
"Peki, anahtarlarıma ulaşılamaz ama ya sistem (yani Bitcoin ağı) tamamen kapatılırsa ne olacak?" diye sorduğunuzu duyar gibiyim.
Ama içiniz rahat olsun, çünkü Bitcoin ağını kapatmak ya da işleyişini değiştirmek imkansıza yakındır.
Bitcoin'in bir merkezi, bir sahibi ya da yöneticisi yoktur.
Bitcoin dünyanın her yerine yayılmış bağımsız madenciler (Bitcoin işlemlerini onaylayan ve bunun karşılığında Bitcoin kazanan kişiler) ve işlemleri gözleyen on binin üzerinde bağımsız node (düğüm) işleticisinden oluşur. Bu dev ağın bir ucunu kapatsanız bile ağın diğer unsurları çalışmaya devam ederler.
Bundan dolayı Bitcoin'i mahkemeye veremezsiniz, hakkında kapatma kararı çıkartamazsınız, yöneticilerini suçlayamaz, sorumlularını hapse atamazsınız.
Ayrıca bakınız; Bu 9 Yöntemle Pasif Gelir Elde Edebilirsiniz!
Durdurulamaz Ağ:
Peki çok güçlü bir bilgisayarla saldırarak Bitcoin protokülü değiştirmek ya da ağın işleyişini çökertmek mümkün olabilir mi?
Teorik olarak evet. Ama bunun da önünde iki engel var.
Birincisi ağın işlem gücü.
Bitcoin ağı, ağın güvenliğini sağlamaya yönelik bilgi işlem gücünü ödünç vererek çalışan "madencilere" ödeme yaptığı için dünyadaki en güçlü bilgisayardır.
Bitcoin fiyatı arttıkça, madenciler daha yüksek ücretler alır ve bu onları daha fazla bilgisayar gücü ayırmaya teşvik eder, bu da ağı daha güçlü hale getirir ve olumlu bir geri bildirim döngüsü oluşturur.
Bitcoin ağı dünyadaki en güçlü bilgisayar ağıdır. Bitcoin ağının gücü 2015 yılında, toplam en büyük 500 süper bilgisayardan 11.000 kat daha hızlıydı, bu nedenle daha fazla bilgi işlem gücünü kontrol eden tek bir varlık yok.
16 Kasım 2017 itibarıyla, bitcoin ağını bozacak kadar güçlü bir süper bilgisayar inşa etmenin maliyeti, donanımda yaklaşık 3,14 milyar dolara mal olacak ve her gün 5,6 milyon dolarlık elektrik harcaması gerekecekti. O günden bu yana Bitcoin'in değeri ve dolayısı ile ağının işlem gücü katlarca arttı.
İleride kuantum bilgisayarlar geliştirildiğinde bu tablo değişebilir.
Ama hem bu tür bilgisayaların geliştirilmesi için alınması gereken yol hala çok uzun, hem de Bitcoin evrenindeki güçlü oyuncuların da bu tür bilgisayarları edinmeye çalışacaklarını öngörmek çok da zor olmasa gerek.
%51 Saldırısı Riski
Bitcoin'le ilgili dile getirilen bir diğer risk ise %51 saldırısıdır.
Yani Bitcoin ağındaki işlem gücünün %51'nin Bitcoin'i yok etmek ya da hacklemek isteyen birileri tarafından ele geçirilmesi.
Teorik olarak böyle bir şey gerçekleşirse geriye dönük olarak Bitcoin kayıtları yok edilebilir, protokol değiştirebilir ve böylece elinizdeki Bitcoin'in değeri sıfırlanabilir.
Ama dedim ya, bu sadece teorik olarak mümkündür.
Diyelim ki Amerikan devleti Bitcoin'i yok etmek için ağın %51'lik işlem gücünü oluşturan Bitcoin çiftliklerine fiziksel olarak el koymaya karar versin.
İşin doğrusu şu ki ABD devleti böyle bir şeyi istese de teknik olarak yapamayacaktır.
Çünkü Bitcoin ağı üzerindeki bilgisayarlar çok farklı ülkelere dağılmış durumda. Bu durumda ABD'nin diğer pek çok ülkeyle -ki bunların arasında İran ve Çin gibi can düşmanları da bulunuyor- müthiş koordineli, eş zamanlı ve çok masraflı bir saldırıya geçmesi gerekiyor.
ABD dolarının hegamonyasından bıkmış pek çok ülkenin ABD'nin bu arzusuna karşı çıkacağına ve böyle bir saldırının asla gerçekleşmeyeceğine dair iddiaya girebilirim.
Üstelik yeni hesaplamalara göre saatte 556.000$ par harcanması gereken böyle bir operasyonu hangi ülkenin finanse etmek isteyeceğini de tahmin etmek zor.
Dahası da var.
Bitcoin'in işleyişini sürekli olarak takip eden 10.000 civarında bağımsız node (düğüm) var.
Bu nodeların yöneticileri protokole yapılan saldırıyı görecek ve oyuncuların gerekli önlemleri almasını sağlayacaktır. Yani dünya tarihinde eşi tarihte görülmemiş çapta, uluslarası, tam koordineli, yüksek masraflı ve tam eş zamanlı bir operasyon yapılmadığı sürece Bitcoin kapatılamaz.
Bitcoin Yasaklanabilir mi?
Hayır Bitcoin ağı kapatılamaz.
Ama evet, ülkelerin vatandaşlarının Bitcoin alıp sattığı pazar yerlerine erişimi yasaklaması ve bu tür işlemleri gizlice yapanları ağır cezalarla korkutması mümkündür. Nitekim yakın zamanda Hindistan böyle bir yasağı getirdi.
Ama bir ülkenin Bitcoin'i yasaklaması, diğerlerinin de yasaklayacağı anlamına gelmez. Hatta tam tersine yasaklar diğer ülkeleri Bitcoin'i teşvik etmeye itebilir çünkü Bitcoin pazarlarında işlem gören paralar çok büyük ve bunlardan vergi kazancı elde etmek gayet iştah kabartıcı bir değer önermesidir.
Bu durumda kişisel cüzdanlarında Bitcoin tutan insanlar varlıklarını kolayca Bitcoin dostu ülkelere taşıyıp orada nakite çevirebilirler.
Evet, ülke yasaklamaları Bitcoin'i kısa vadede etkileyebilir ama uzun vadede Bitcoin tüm dünya ülkelerince yasaklanmadığı sürece bu etkiler kalıcı olmayacaktır.
Sonuç:
Bitcoin diğer pek çok finansal varlıktan daha güvenilir ve sağlam bir varlıktır. Onun içkin değeri burada yatmaktadır.
Çünkü:
- Kasanızdaki altın kolayca çalınabilir, Bitcoin hacklenemez.
- Hisse senedi aldığınız şirket batarak kapanabilir, ama Bitcoin kapanamaz.
- Kötü niyetli bir devlet bankadaki paralarınıza el koyabilir, ama Bitcoin'inize erişemez.
- Bankalar üzerinden kime para transferi yapabileceğiniz kurallara bağlanabilir ama Bitcoin protokolü sansürlenemez.
- Devlet belirli varlıkların edinilmesini yasaklayabilir (mesela ABD'nin bir zamanlar getirdiği altın yasağı) ama dijital ve global dünyada bu yasaklar sökmez.
Bitcoin'in bu özelliklerin bilen bazı servet sahiplerinin paralarının bir kısmını Bitcoin'de saklamaya devam edeceklerine emin olabilirsiniz. Ve bu eğilim devam ettikçe Bitcoin'in daima bir içkin değeri olacaktır.
Tabii bu değer günlük fiyatlara nasıl yansır ayrı bir tartışma konusudur.
Unutmayın, altın gibi içkin değerinden emin olunan -gerçi ben öyle düşünmüyorum- varlıkların bile fiyatları zaman zaman sert dalgalanırlar. Bitcoin gibi yeni bir varlığın da sert fiyat dalgalanmalarına maruz kalacağını öngörebilirsiniz. Ama bu onun içkin bir değere sahip olmadığı anlamına gelmez.
Ne dersiniz, her türlü fikre ve görüşe açığım.
Önemli Not: Bu yazı bir yatırım tavsiyesi değildir. Sadece Bitcoin'in işlevselliği konusundaki görüşlerimi dile getirdiğim yazıyı asla bir yatırım tavsiyesi olarak kullanmayınız. Finansal yatırımlar ciddi sonuçları olan kararlardır ve bu kararları almadan önce kendi araştırmanızı yapmanız şarttır.