Issız bir adaya düşseniz ve isteyebileceğiniz 3 şey olsa, bunlar neler olurdu?
Yakacak odun, kitaplarım, interneti olan bir telefon ya da çok sevdiğimiz birileri.. Genelde bu soruya verdiğimiz cevaplar bu şekildedir..
Ben, beni eve geri götürebilecek bir tekne isterdim ama bu sadece benim görüşüm.
Bu cevapların her biri daha karmaşık başka bir bilmeceyi akla getiriyor:
Hayatta mutlu olmak için gerçekten neye ihtiyacımız var?
Bugün oldukça tanıdık bir modeli kendi bakış açımla yeniden özetlemek istedim size: Maslow İhtiyaçlar Hiyerarşisi'nden bahsediyorum.
Biraz Pınar'ca bakmak istedim konuya..
Hadi başlayalım!
MASLOW İHTİYAÇLAR HİYERARŞİSİ
Maslow'un beş aşamalı İhtiyaçlar Hiyerarşisi adlı popüler modelin yaratıcısı psikolog Abraham Maslow'a göre, beş temel ihtiyaç kategorimiz var:
Fizyolojik, Güvenlik, Sevgi, Başarı (Saygı da burada) ve Kendini Gerçekleştirme.
Maslow, piramitteki daha üstte yer alan ihtiyaçların tatmin edilebilmesi için önce daha alttaki ihtiyaçların, yani hayatta kalma ihtiyaçlarının karşılanması gerektiğini savunur.
Örnek verecek olursam, bir insan güvende hissetmiyorsa, başarı onun için bir konu değildir. Ve piramidin işleyiş mantığı öncelikle alttaki ihtiyaçların karşılanması ile yukarıya erişmek yönündedir.
Piramidin en altında yer alan fizyolojik ihtiyaçlar; yiyecek, su, uyku ve barınak gibi temel insani ihtiyaçları içerir - tam da ıssız bir adaya getirmeniz gerekenler.
Unutmayın: Sağlığımız ve başımızı sokacak bir çatı için mücadele ediyorsak, daha yüksekteki ihtiyaçların karşılanması insanı temel olarak tatmin etmez.
Maslow'un "Güvenlik ihtiyaçları" dediği ikinci kategori, toplum tarafından karşılanabilir ve istihdam, sağlığın ya da yaşadığın yerle ilgili güven, hangi kaynaklara ulaşabildiğini içerir.
Üçüncü kategori; bir yere / bir gruba ait olma da dahil olmak üzere sevgi, yakınlık, kabul edilme, aile, arkadaşlık gibi insani özlemlerimize atıfta bulunur.
Piramidin dördüncü kategorisi; kendini başarılı hissetme, öz saygı, onaylanma, başarının fark edilmesi gibi ihtiyaçlarımızı içerir.
Tepede olan son ihtiyaç kategorisi ise, kendini gerçekleştirme, tüm potansiyelini yaşama, kişisel gelişim ve hayallerini yaşamayı içerir.
Kendini gerçekleştirmeyi başaranlar, kusurlarını kabul ederler, hayata objektif bakarlar, esnek ve dayanıklıdırlar, eylemlerinin sorumluluğunu alırlar ve çoğu durumda problemler konusunda yaratıcıdırlar.
Özetle; hayatta kalmak için; daha aşağıda yer alan temel ihtiyaçlara ve gelişmek için tepedeki daha psikolojik ihtiyaçlara gereksinimimiz var.
İhtiyaçlarımız karşılanmadığında, fiziksel ve duygusal sıkıntı hissediyoruz.
Kaygı, yalnızlık hissi, öz değersiz hissetme, güven sorunları gibi tüm duyguların kaynağı hangi ihtiyacımızın karşılanıp, hangisinin karşılanmadığı ile ilgili. Bu herkes için böyle, istisna yok.
Kısacası, Maslow'un teorisi, temel ihtiyaçlarımızı kabul edip giderdiğimizde, yüksek düzeyde öz farkındalık üstlenebileceğimizi ve karşılığında daha iyi insanlar olabileceğimizi vurguluyor.
Maslow'un teorisi özünde motivasyonla ilgili, yani bizlerin motivasyon noktalarını anlamanın temel yollarından biri.
İhtiyaçlarımız güvenlik, emniyet veya yiyecek olduğunda, bu şeyleri diğer ihtiyaçların ötesine koyar ve öncelikle bu ihtiyacı gidermek için motive oluruz. (Çok yakın zamanda depremde yaşadığımız gibi. Eminim bölgedekilerin hiçbiri kendini başarılı hissetmekle ilgili bir ihtiyaç hissetmediler. Maalesef çoğunluk için hala bu böyle)
Dışarıya her çıktığınızda Maslow'un teorisini görebilirsiniz.
- Yeterli bir diyetle beslenmeyen çocuklar, okulda odaklanamaz ve potansiyellerini bir şeyler öğrenmek için kullanamazlar.
- Yetişkinler maddi sıkıntı yaşadıklarında kaygılanırlar ve kaygıları ilişkilerini etkiler.
- Hayatımızla ilgili başarılı hissetmediğimizde, öz güvenimiz darbe alır.
İhtiyaçlar Hiyerarşisi'ni Hayatıma Nasıl Uyarlarım?
Peki her birimiz hiyerarşide neredeyiz? Hangi evredeyiz?
Bunun cevabı biraz zor. Hiyerarşinin neresinde olduğunuzu anlamanıza yardımcı olacak birkaç çevrimiçi test var, bu testleri sizin için birkaç temel soruya indirgedim:
Fizyolojik:
Sağlıklı gıdaya, temiz suya ve kalacak bir yere güvenilir erişimim var mı? İyi bir gece uykusu alıyor muyum?
Güvenlik:
Evimde ve çevremde kendimi güvende hissediyor muyum? Sabit bir işim var mı? Güvenilir sağlık hizmetlerine erişimim var mı? Mobbing yüzünden işe gitmekten korkuyor muyum?
Aidiyet ve Yakınlık:
Güvendiğim arkadaşlarım, ailem veya eşim var mı? Bana güveniyorlar mı? Başkalarıyla anlamlı ilişkilerim var mı?
Başarı:
Çevrem tarafından saygı duyulduğumu ve kabul edildiğimi hissediyor muyum? Kendime saygı duyuyor muyum? Kişisel özgürlüklerim var mı ve onlara göre hareket ediyor muyum? Yaptığım işlerde başarılı mıyım? İnsanlar bunu fark ediyor mu?
Kendini gerçekleştirme:
Hayatımdan memnun muyum? Hayatımda sımsıkı tutunduğum bir amaç var mı? Güçlü bir kimlik duygum var mı? Kendi potansiyelimi anlıyor muyum? Gerçekleri görüp, kabullenebiliyor muyum? Ne olursa olsun, küllerimden doğabileceğime dair güçlü bir inancım var mı?
Bu gibi sorular bir tanı koymak için yeterki değil; ancak yukarıdaki sorulardan herhangi birine "hayır" yanıtı verdiyseniz, muhtemelen üstesinden gelmek için mücadele ettiğiniz şey budur.
Hiyerarşinin neresinde olduğunuzu anlamak biraz zor olabilir.
Birçok kişi, birkaç farklı kategorideki sorulara 'hayır' diyor. Örneğin bir kişi, birkaç güvenlik veya saygınlık sorusuna "hayır" diyebilir, ancak kendini gerçekleştirme kategorisindekilere "evet" diyebilir.
Bu noktada, hiyerarşinin katı bir yapısı olduğunu ve gerçekte ihtiyaçlarımızın daha değişken olduğunu savunan eleştirmenler var. Onlara göre biri maddi olarak sıkıntı içindeyken de son derece öz güvenli hissedebilir.
Ben bir psikolog değilim, doğru veya yanlış demek için yeterli donanıma sahip de değilim.
Ancak sıkı bir Maslow hayranı olarak İhtiyaçlar Hiyerarşisi'ni yaşamda nerede olduğumuzu, nelere ihtiyacımız olduğunu ve hangi yolu izlememiz gerektiğini görmek için çok değerli bir model olarak görüyorum.
Hiyerarşide Yukarılara Tırmanmak İçin Neler Yapabiliriz?
Bana göre temel ihtiyaçlarımızı karşıladıktan sonra, yaşamımızda kendimizi gerçekleştirmek için yapabileceğimiz pek çok şey var.
Birkaç örnek vereyim:
Yeni deneyimlerle meşgul olmak (Yeni bir şeyler öğrenmek / denemek)
Etrafınızdaki dünyaya konsantre olmak, onu özümsemek ve anda kalabilmek
Sevdiklerinize karşı şeffaf ve ilgili olmak
Duygularınızın nereden geldiğini belirlemek
Sizi geliştirebilecek topluluklar içinde yer almak ve network kurmak (Haddini Aş Kulübü iyi bir başlangıç olabilir)
Kişisel sınırlar koymak ve onlara bağlı kalmak
Yapıp yapamayacaklarımızın ve güçlü yönlerimizin farkında olmak. Güçlü olduğumuz tarafları parlatmaya odaklanmak..
Gündelik yaşamda, ihtiyaçlar ve motivasyon noktalarımız karmaşıktır ve gün boyunca değişebilir. Bu nedenle aslında bizler, yaşam yolculuğumuzda, bu piramidin her noktasında inişli çıkışlı bir seyir halindeyiz.
Ve fakat içinizde sizi kemiren, tanımlayamadığınız huzursuz bir duygu varsa; temelde hangi ihtiyaçlarınızın karşılanmadığını bilmek size bir çıkış yolu sunabilir.
Son zamanlarda popüler kültür tarafından yerli yersiz pompalanan "bir amaç bul, tutkularının peşinden git" söylemleri bu nedenle beni rahatsız ediyor.
Mentoru olduğum çoğu insan kendini gerçekleştirme ihtiyacından bahsediyor.
Ancak sorun -temelde- hayal ettiği gibi bir işi olmaması ya da tam potansiyelini yaşamaması değil. Herkes aşık olduğu işi yaparak hayatını geçirmek zorunda da değil.
Yani piramidin tepesine ulaşmamış olmak yaşadığımız sorunların nedeni olmayabilir.
Eğer kişi bulunduğu yerde kendini başarılı - güvende - takdir edilmiş hissediyorsa; piramidin tepesini yaşayabileceği farklı uğraşlar bulabilir. (Gönüllülük gibi, çevre için bir şeyler yapmak gibi..)
Bu pencereden baktığımızda da,
belki de hayallerimizin işini bulmaya değil, başarılı hissettiğimiz başka bir yerde olmaya odaklanmamız gerekiyor.
Ya da belki de kendini gerçekleştirmeye değil, önce yaşamımızdaki ilişkileri düzeltmeye odaklanmamız gerekiyor.
Eminim yaşamdaki eksiklik duygularımızın nedenini tam olarak çözümleyebilirsek, bizi neyin motive edeceğini ve hangi adımları atmamız gerektiğini daha net göreceğiz.
Bir dahaki sefere size, “Issız bir adaya düşsen yanına neler alırdın?” diye sorulursa, cevap vermeden önce yeniden düşünün.
Belki de piramidin tepesinde olduğunuzu hissetmek için, çözümlemeniz gereken başka ihtiyaçlar vardır. Ne dersiniz?
📮 Size Nasıl Destek Olabiliriz?
1) Haddini Aş Kulübü: Kendinize 1 yıl sürecek profesyonel bir gelişim yolculuğu hediye etmek isterseniz; içinde mentorluk seansları, eğitim ve seminerler, okunacak / izlenecek kaynaklar, size özel videolar sunduğumuz bir toplululuğun parçası olabilirsiniz. Haddini Aş Kulübü ile ilgili daha fazla bilgi burada.
2) Kitap Ekspresi: Uluslararası bestseller olmuş, çoğu Türkçe'ye çevrilmemiş kişisel gelişim ve iş kitaplarının ana fikirleri ve en önemli ipuçları özetlediğimiz; Kitap Ekspresi'ne abone olabilirsiniz.
3) Mentorluk: Eğer kariyerinizde ya da girişiminizde büyümeye ihtiyacınız varsa ve bir akıl hocasının desteğini almak isterseniz, mentor olarak da size yardım etmeye hazırız. Mentorlukla ilgili detaylı bilgi burada.