Bilenleriniz vardır, hayatımın büyük bir çoğunluğunda müzikle uğraştım. Kendi çapımda, kapalı kapılar ardında da değil. Musiki cemiyetleri, konservatuar derken özellikle 30'lu yaşlarımın başına dek yılda birkaç kez konserlerde sahne alıyordum.
Her konser öncesi buza dönmüş ellerim, sesimi onlarca kez kontrol etme çabam, kalbimin küt küt atışı hala aklımda. Yüzlerce insan karşısında şarkı söylemek, hele de profesyonel değilsen, hem keyifli hem de ömür törpüsü :))
İşin keyfi ve tutkusu bir yana, o günlere döndüğümde sıkça hissettiğim bir duyguyu hatırlıyorum: Herkes bana odaklanmışken, şarkı sözlerini unutma ya da detone olma kaygısı.. (Ki bir keresinde sadece bir satır değil, tüm şarkıyı unutmuşluğum vardır :))
Bu kaygı durumu eminim birçoğunuzun başına farklı nedenlerle gelmiştir.
Kalabalık gözleriyle sizi delip geçerken, bir utanç hissetme korkusu.. Bir şeyi batırma korkusu, herkesin sizinle dalga geçeceği inancı.. İnsanların sizi başarısız bulacakları saplantısı..
Aslında bu kaygı durumu oldukça yaygın ve zararlı bir bilişsel yanılgının sonucudur: Spot Işığı Etkisi'nden bahsediyorum.
Spot Işığı Etkisi nedir?
Spot Işığı Etkisi, başkalarının işinin gücünün biz olduğunu sanma durumu aslında. Yani herkes işini gücünü bırakmış ve sadece bizim eylemlerimizi, davranışlarımızı veya görünüşümüzü yakın markaj inceleyip bir yargıda bulunuyor varsayımında bulunmak..
Bu bilişsel ön yargı, egosal bir yanılgıya dayanır. Yani her şeyi "Birinci Oyuncu" bakış açısından görme eğilimimiz ve perspektifimizin tek perspektif olduğuna inanmaktan bahsediyorum.
Spot Işığı Etkisi, 2000 yılında bir grup psikolog tarafından ortaya konuldu. Araştırmacılar bir öğrenciden utanç verici bir gömlek giymesini istediler. Öğrenci, bu berbat kıyafeti herkesin fark edeceğini düşünüyordu, oysa gerçekte onu görenlerin yalnızca yüzde 25'i fark etmişti.
Sonrasında benzer bir çalışma daha yapıldı. Öğrencilerden bir dönem boyunca sınıf arkadaşlarının tarzları ile ilgili değerlendirme yapmaları istendi. Sonuçlar tahmin edildiği gibiydi: Herkes kendisiyle ilgili aslında tahmininden çok daha az dikkat çekmişti. (İyi veya kötü)
Bu bizi iki basit sonuca götürüyor:
Herkesin bizi süzdüğünü, incelediğini veya fark ettiğini düşünüyoruz, ancak öyle değil.
Eğer fark ediyorlarsa da, hızlı bir şekilde unutuyorlar. Çünkü hepimizin bambaşka gündemleri var.
En sık karşılaşılan bilişsel önyargılardan biri olan Spot Işığı Etkisi, özellikle sosyal durumlarda üzerimizde bir spot ışığı olduğunu hissetmemizin nedenini açıklar.
Şu an "ben topluluk önünde gayet rahat konuşurum" veya "ben fark edilmekten hoşlanırım" diye düşünenler olabilir. Sorun burada değil aslında. Sorun:
Yanlış bir şeyler söyleme olasılığı nedeniyle örneğin bir toplantıda sessiz kalmak
Diğer insanların yaptıklarınızı ya da görünümünüzü fazlasıyla önemsediklerini düşünmek
Eleştirilme kaygısı nedeniyle size mutlu hissettiren şeylerden kaçınmak (şarkı söylemek istediğiniz halde susmak, tek başına akşam yemeğine çıkmamak, içinizden geldiği halde dans etmemek vb.)
İlgili Yazı: Eleştirilme Korkusundan Kurtulmanın 6 Yolu
Oysa inanın bana, birilerinin dikkatini çeksek bile, herkes her an bizi konuşmuyor. Ya da o an için saçmaladığınızı düşünseler bile, birkaç gün sonra konuyu hatırlamıyorlar. Beynimiz öyle olduğunu varsayıyor sadece. Herkes, kendi hayat mücadelesi içinde savruluyor aslında.
Spot Işığı Etkisi'ni Azaltmak İçin 3 Yöntem
1) Farkındalık
Bilişsel yanılgıların etkisini yönetmenin ilk adımı her zaman farkındalıktır. Başkalarının eylemleriniz, davranışlarınız veya görünüşünüz hakkında daha az odaklı olduklarını, fark etmediklerini veya unuttuklarını kabul edin.
Onlar sizi fark etseler bile, hızla unuturlar çünkü genellikle herkes sadece kendisiyle ilgilenir. Sonuçta biyolojik olarak bencil yaratıklarız! Aynı zamanda onlar da spot ışığı etkisi altındalar. Yani bizimle benzer kaygıları yaşıyorlar.
2) İlginç Olmaya Çalışmak Yerine İlgili Olun
Çoğu insan, ilginç olmak, ilginç iç görü veya hikayelerle insanları etkilemeyi isteyerek bir sosyal ortama girer. İlginç olmak yerine, ilgili olmaya odaklanın. Sorular sorun, dikkatlice dinleyin ve etkileşimde bulunun. Bu kendi geriliminizi hafifletir, diğerlerinin kendi konuşmalarına dikkat etmelerini sağlar ve öz güveninizi artırır.
3) "Ne Olmuş Yani?" Yaklaşımı:
Gelecekteki (veya mevcut) bir spot ışığı durumu hakkında düşündüğümde, en büyük kaygılarımla yüzleşmeye çalışırım. Örneğin, yaklaşan bir seminerde kelimeleri toparlayamamaktan veya hazırladığım konuşmayı unutmaktan korkabilirim. Ardından, en kötüsünün olacağı durumunda "Ne olmuş yani?" diye sorarım. Konuşmamı unutursam ne olur? Tıkanarak devam ederim, ama ölmem. Eve geldiğimde hala beni seven insanlarla olacağım ve hayat devam edecek. Zaten genellikle tecrübe edeceğimiz şey; düşündüğümüz kadar kötü olmayacaktır.
Seneca'nın dediği gibi, "Hayal gücümüzde, gerçekte olduğundan daha çok acı çekeriz."
İlgili Yazı: Kitap Özeti: Üzüntüyü Bırak Yaşamaya Bak
Hayatta iki büyük hata var:
Başkalarının hakkınızda ne düşündüğü konusunda endişelenmek.
Başkalarının sizin hakkınızda sürekli konuştuğuna inanmak.
Eğer Spot Işığı Etkisi hakkında farkındalık geliştirirseniz, ilkiyle başa çıkarak ikincisini yenmeniz mümkün olur.
Diğer insanların ne düşündüğü hakkında endişelenmeyi bıraktığınızda, üzerinizdeki o büyük yükten kurtulursunuz. Sadece kendiniz olabilir ve değerlerinize göre yaşayabilirsiniz.
Dünyada henüz keşfedilmemiş birçok gizli yeteneğin olmasının sebebi, başkalarının yargılarından korkmaları..
Spot Işığı Etkisi'nin farkında olmak potansiyelinizi yaşamanız için size fırsatlar getirecek. Ve umuyorum ki bu yazı, bazılarınız için muazzam bir yolculuğun başlangıcı olacak!
📮 Size Nasıl Destek Olabiliriz?
1) Haddini Aş Kulübü: Kendinize 1 yıl sürecek profesyonel bir gelişim yolculuğu hediye etmek isterseniz; içinde mentorluk seansları, eğitim ve seminerler, okunacak / izlenecek kaynaklar, size özel videolar sunduğumuz bir toplululuğun parçası olabilirsiniz. Haddini Aş Kulübü ile ilgili daha fazla bilgi burada.
2) Mentorluk:Eğer kariyerinizde ya da girişiminizde büyümeye ihtiyacınız varsa ve bir akıl hocasının desteğini almak isterseniz, mentor olarak da size yardım etmeye hazırız. Mentorlukla ilgili detaylı bilgi burada.