Hiç beklemediğimiz bir anda, beklemediğimiz bir yaşantının tam ortasında bulabiliyoruz kendimizi. Yarının nasıl olacağı hakkında hiçbir fikrimiz olmayabiliyor. Çok önem verdiğimiz şeyler, bir anda önemini yitirebiliyor.
Çaresiz ve kaygı dolu olduğumuz böyle zamanlarda hayatla başa çıkmamızı kolaylaştıracak, 21. yüzyıl insanın ilacı olan, bu yüzyılda zihin sağlığımızı korumamızı sağlayacak ve bizi her alanda başarıya taşıyacak bir felsefe: Stoacılık.
Bu yazımda Stoa felsefesinden ve bu felsefeyi kendi hayatlarımıza nasıl uygulayabileceğimizden bahsediyorum.
Stoacılık Nedir ve Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
Bir zamanlar oldukça zengin olan Kıbrıslı Zenon, M.Ö 300 yılında Atina’da bir gemi kazası geçirir ve her şeyini kaybeder, yapabileceği hiçbir şey yoktur. Bir süre sonra eline Socrates’in bir kitabı geçer Zenon’un ve çok etkilenir bu kitaptan. Sonra onlarla çalışmak için şehrindeki filozofları aramaya koyulur.
Zenon öğrencilerine erdem, tolerans ve irade öğretileri üzerine dersler verirken Stoacı felsefeyi üretir.
”Hayatın amacı, doğayla uyum içinde yaşamaktır.” Zenon
Bu felsefe etrafımızdaki her şeyin bir neden-sonuça bağlı olarak işlediğine ve sonunda logos adı verilen, evrenin rasyonel yapısının ortaya çıktığını söyler. Yaşamımızı etkileyen olaylar her zaman kontrol edemesek de bazı şeylere yaklaşımımızı kontrol edebiliriz.
Bu yüzden Stoacılar ideal bir toplum üzerine düşünmektense, dünyayı olduğu gibi ele alırlar.
Stoacıların 4 Önemli Erdemi:
Pratik Bilgelik: Karmaşık durumlarla mantıklı, bilinçli ve sakin bir yolla başa çıkma yeteneği. Hayatımızın merkezine heves ve isteklerimizin yerine mantığı koyduğumuzda mutlu yaşama adım atmış oluruz.
Aşırıya Kaçmama:Yaşamın her alanında öz-hakimiyet ve ılımlılık uygulama yeteneği.
Adalet: İnsanlar yanlış bir şey yaptıklarında dahi onlara karşı insaflı olmak.
Cesaret: Olaylara her zaman netlik ve dürüstlükle göğüs germek.
”Bazen yaşamak bile cesaretin kendisidir.” Seneca
En Önemli Stoacı Filozoflar
Marcus Aurelius
Roma’nın en büyük ve en önemli imparatorlarından olan Aurelius, yaklaşık 20 yıllık egemenliği sırasında, bir yandan çocuklarının ölümüyle baş ederken bir yandan da savaşları yönetme azmini stoacılıktan alır.
Marcus’a göre hayatta 3 tip olayla karşılaşırız:
Bizden tamamen bağımsız oluşan olaylar.
Kısmen bize bağlı olaylar.
Kontrolün tamamen bizde olduğu olaylar.
Eğer huzuru bulmak istiyorsak 3. tür olaylara odaklanıp kontrolümüzün olmadığı olaylara üzülmememiz gerekir. Bu sizi bir kaybeden yapmaz, ancak eğer kontrolünüzde olan olayları doğru şekilde kullanamazsanız, işte o zaman huzursuzluk başlar.
“Eğer, bir dış etken seni üzerse, duyduğun acı, o şeyin kendisinden değil senin ona verdiğin değerden geliyordur. Onu da her an kaldırma gücün vardır.”
“Düşünceleriniz ne ise hayatınız da odur. Hayatınızı değiştirmek istiyorsanız, düşüncelerinizi değiştiriniz.”
“Kendine kötü davranıyorsun ruhum, kendine kötü davranıyorsun! Kendini yüceltmek için başka fırsatın olmayacak. Çünkü herkesin yaşamı yalnızca bir an sürer, seninki neredeyse sonuna erdi, ama hâlâ kendine saygı duymuyorsun, mutluluğunun başkalarının ruhunda olup bitenlere bağımlı olmasına izin veriyorsun.”
Epiktetos
Anadolu’da bir Yunan köyünde köle olarak dünyaya gelen, köleliği sırasında sakatlanan, sefalet dolu bir hayat süren, ancak benimsediği stoacı düşünce sayesinde cesur, güçlü ve pozitif yaşam süren bir filozoftur.
“Kişileri yaşananların kendileri değil, o yaşananlara bakış açıları rahatsız eder.”
”Senin huzursuzluğun başkalarıyla değil, kendi kendinle bağdaşamadığın içindir.”
“Zorluklar kişinin ne olduğunu gösteren şeylerdir.”
Ayrıca Bakınız; 20'li Yaşlarda Kendime Vereceğim 8 Öğüt
Seneca
Romalı düşünür, devlet adamı ve yazar olan Seneca her zaman aklı ve insanlığı en önde tutmuştur. Hayatı dolu dolu yaşama üzerine harika öğretileri vardır. İniş çıkışlarla dolu hayatında, sürgün yıllarında çareyi stoa felsefesinde bulmuştur.
“Yaşamın en büyük engeli, yarına bel bağlayıp bugünü çöpe atan beklentidir.”
”Zaman kazanmak için geçmişten bugüne geldiğiniz yolu görün, yaptığınız hataları yapmayın.”
“Çok az şeye sahip olan insan değil; asıl çok şeyin özlemini çeken insan fakirdir.”
Stoacı Yaşam Sanatı
Bu felsefeyi hayatınıza uygulamak istiyorsanız, şunları asla unutmamalısınız:
Dünyayı, etrafında dönen olayları düzeltmen mümkün değilse, olayların seni etkilemesini hafifletebilirsin.
Mutluluk ve acı hayatın doğal akışında olan ve olacak şeylerdir. Şeyleri çok abartma.
Bakış açın doğru değilse, yıllarca elde etmek için uğraştığın şey senin olduğunda dahi mutlu olamazsın.
Olaylara mantıklı ve akılcı yaklaş. Seni mutlu ve mutsuz eden taraflarını tart, eğer mutsuz olduğun şeyleri değiştirmek elindeyse değiştirmek için çabala, elinde değilse mutsuzluk sadece zaman kaybıdır.
Kendini bil, insanları taklit etme. Kendine en uygun yolu bul.
Doğayı izle, onunla yaşa ve onun kurallarına uy. Doğa ve nefes insanları özü bakımından kardeş kılar, bu yüzden varlıklar eşit ve özgürdürler. Aynı kaynaktan gelmek bireyi insanlığa ve evren yurttaşlığına götürür.
Eğer yarın ne olacağını bilmiyorsan ve buna bir çare bulamıyorsan, kaygı duymayı bırak.
Eğer düzeltecek bir şeyler arıyorsan buna kendi iç dünyandan başla.
Evet, stoacı yaşamı benimseyip geri kalan zamanınızı dinginlik ve mutluluk içinde geçirmek ister misiniz?