Tek amacı dünyayı daha iyi bir haline getirmekti.
Ve dünyayı daha iyi bir yer haline getirmenin bir yolu da insanların bilgiye daha kolay ve ücretsiz ulaşmasını sağlamaktı. Ona bir internet ve bilgi özgürlüğü savaşçısı diyebiliriz.
Yaşarken değeri bilinmedi Aaron Swartz'ın, hatta yaşasaydı dünya şu an daha farklı bir yer olabilirdi. Ancak yıllar geçtikçe daha iyi anlaşılıyor ne büyük bir kahraman olduğu.
Bugün Swartz'ın hem ilham veren hem de yürekleri burkan hayat hikayesini anlatıyorum.
Buyrun.
Aaron Swartz Kimdir?
1986 yılında Chicago'da dünyaya gelen Swartz, henüz 3 yaşındayken kendi kendine okumayı öğrenecek kadar zeki ve meraklı bir çocuktu.
Yine 3 yaşındayken bilgisayarla tanışıyor ve müthiş bir merak duyduğu programlamaya başlıyor. Bu merakı hiçbir zaman bitmiyor, öyle ki henüz 12 yaşında bir çocukken insanların girip bilgiler yazabildiği "TheInfo" adlı bir website kuruyor. Adeta hayatının dönüm noktası olan bu website ile Cambridge ArsDigita ödülünü kazanıyor. Tabii Wikipedia henüz ortalarda yok o zamanlar.
13 yaşına geldiğinde ise RSS üzerinde çalışan bir ekibe katılarak çalışmalara başlıyor. Öyle kodlar yazıyor ki zamanla ekibin vazgeçilmez bir üyesi haline geliyor. Bu arada çalışma arkadaşları Swartz'ın 13 yaşında olduğunu öğrendiklerinde büyük şok yaşıyorlar.
15 yaşında kaleme aldığı bir makale IEEE dergisinde yayımlanıyor. Yine aynı dönemlerde telif haklarının paylaşımını yaygınlaştırmak için kurulan Creative Commons bünyesine katılıyor ve yürütülen çalışmalara katkıda bulunuyor. Buradaki amaç ise eserlere daha fazla insanın ulaşmasını sağlamaktı.
Ayrıca bakınız; Haddini Aş Hikayaleri 68: Sylvester Stallone
Swartz'ın hayatına baktığınızda üniversitede bilgisayar mühendisliği gibi bölümleri tercih edeceğini düşünebilirsiniz. Ancak onun yaşadığı dünyayı daha adil ve daha yaşanılası bir yere dönüştürebilmek gibi bir gayesi vardı. Bu yüzden toplumları ve insanı daha iyi anlaması gerekiyordu.
Bu düşünceleri onu Stanford Üniversitesi'nde sosyoloji okumaya yöneltiyor.
Ancak okul beklentilerini karşılayamıyor, kendisine pek bir şey katmadığının farkına varıyor ve henüz 1. Sınıftayken okulu bırakma kararı alıyor.
"Okuldan bayağı bunalmıştım. Öğretmenler ne anlattıklarını bilmiyordu. Otoriter ve kontrolcü bir tavırları vardı. Ödevler öylesine veriliyordu. Zaman geçsin diye iş yapılıyordu. Ben de eğitimin tarihiyle ilgili kitaplar okumaya başladım; şimdiki sistem nasıl geliştirilmişti, alternatifleri neydi, aynı bilgileri geviş getirmektense nasıl gerçektenöğrenebilirlerdi. Bu da beni sorgulamalara itti.
Bulunduğum okulu sorgulayınca, onu inşa eden toplumu da sorgulamaya başladım. Böyle bir eğitimle girilen şirketleri sorguladım. Tüm bu yapıyı kuran devleti sorguladım."
Ardından Steve Huffman ve Alexis Ohanian ile birlikte gelmiş geçmiş en başarılı internet girişimlerinden biri olan Reddit'i kuruyorlar.
Reddit zamanla dünyanın dört bir yanından insanların ilgisini çeken bir platform haline geliyor ve çok hızlı bir şekilde büyüyor. Haliyle bu büyüme yatırımcıların epey dikkatini çekiyor ve Reddit 2006 yılında büyük bir paraya satılıyor.
Evet, henüz 19 yaşındayken milyoner oluyor Swartz.
Ancak o eski mütevazı yaşamına devam ediyor. Çünkü onun amacı çok para kazanıp çekilmek değildi, dünyayı daha iyi bir haline getirmekti ve bunda çok ciddiydi.
"Bilgi güçtür. Fakat her zaman olduğu gibi bu gücü kendine saklamak isteyenler var. Yüzyıllarca dünyanın her yanında, kitaplar ve dergilerde yayınlanmış bütün bilimsel ve kültürel mirasın giderek daha fazlası sayısallaştırılıyor ve bir avuç özel şirket tarafından kilit altına alınıyor. En ünlü bilimsel sonuçların yayınlandığı makaleleri mi okumak istiyorsunuz? Reed Elsevier gibi yayıncılara muazzam meblağlar göndermeniz gerekecek."
Onun için dünyayı daha iyi bir yer haline getirmenin bir yolu da insanların bilgiye daha kolay ve ücretsiz ulaşmasını sağlamaktı. Bunun için küçük yaşlarından itibaren mücadele veriyordu.
Ve 2009 yılında Amerikan Federal Mahkemelerine ait PACER isimli dijital belge sistemindeki bir açığın farkına varıyor ve milyonlarca adli belgeyi indirip ücretsiz olarak halka sunuyor.
Yasalara göre bu dosyaların zaten halka açık olması gerekiyordu. Bu yüzden Aaron herhangi bir ceza almıyor. Ancak FBI'in sıkı takibine giriyor.
2011 yılında ise yine parayla satılan bilimsel araştırmaların ücretsiz olarak paylaşılması için girişimlerde bulunuyor.
MIT'nin sunduğu, bilim ticareti yapan JSTORE'dan satın aldığı makaleleri bilgisayarına indiriyor ve ardından milyonlarca makaleyi internette ücretsiz olarak halkın kullanımına açıyor.
''Bütün dünyanın birikimiyle ilerleyen bilime neden parayla ulaşıyoruz?''
Bu olayların üzerine tek amacı bilgiye erişimin sınırsız olmasını sağlamak olan Aaron hakkında 13 ayrı dava açılıyor.
Hem mahkeme süreçleri, hem FBI ajanlarının baskıları ile ağır bir depresyona giriyor. Ardından gelen 35 yıl hapis cezası ve 1 milyon dolar para cezası ile birlikte tüm yaşadıklarını kaldıramaz hale geliyor ve 11 Ocak 2013'te, 26 yaşındaki Aaron hayatına son veriyor.
"Mutlu olmak istemiyorum, sadece dünyayı değiştirmek istiyorum"
Eğer Swartz'ı daha yakından tanımak isterseniz BBC yapımı "İnternetin Öz Evladı" isimli belgeseli şiddetle tavsiye ederim.