İnsan davranışlarının ve zihninin temellerini öğrenerek, kendimizi ve başkalarını daha iyi anlayabiliriz. Böylece daha anlamlı ve kaliteli bir hayat yaşamamızın da önü açılmış olur.
İnsan doğası hakkında çok şey açıklayan ve dünyayı nasıl gördüğünüzü değiştirecek psikolojik 6 gerçekten bahsediyorum bu yazımda.
Hadi başlayalım…
1- B Planlarınız A Planlarınızı Baltalayabilir
Pennsylvania Üniversitesi'ndeki bilim adamları, gönüllülerin belirli bir görevdeki performansını inceliyorlar ve bir yedek plan düşünen katılımcıların, düşünmeyenlere göre daha kötü performans sergilediğini ortaya koyuyorlar.
Bu aslında, 1964'te Victor H. Vroom tarafından geliştirilen Beklenti Teorisi ile ilgili bir durum.
Bu teoriye göre, bir bireyin belirli bir amaç doğrultusunda harcayacağı çaba düzeyi, çaba sonucu ortaya çıkması beklenen performans düzeyinin, bu performansa bağlı olarak elde edilmesi beklenen ödüllerin ve bu ödüllerin birey açısından çekiciliğinin bir fonksiyonudur. (Vroom, 1964; Porter & Lawler, 1968).
Daha basit ifade edecek olursak; davranışlarımızı belirleyen motivasyonun, bu davranış sonucundaki beklentilerimiz olduğunu söyleyen bir teori.
Araştırmacılar ileriyi düşünmenin önemli olduğunu söylüyor ancak ayrıntılara fazla takılmamanızı tavsiye ediyor. Bu şekilde yanlışlıkla başarınızı sabote ediyor olabilirsiniz.
2- Büyük Sorunlardan Kaçma Eğilimindeyiz
Pennsylvania Üniversitesi'nde yapılan başka bir araştırmada, araştırmacılar belirli uyaranları baz alarak insanların bağış yapmayla ilgili davranışlarını inceliyorlar.
Bir gruba açlıktan ölmek üzere olan küçük bir kız gösteriliyor, ikinci gruba ise milyonlarca insanın açlıktan ölmesiyle ilgili bir istatistik söyleniyor.
Sonuç mu? İkinci grup, yani sadece istatistiği duyanlar en az bağışta bulunanlar oluyorlar. Küçük kızı duyanlar ise ikinci grubun yaptığı bağışın iki katını yapıyor.
Psikologlar bunu şöyle açıklıyor; bir sorun çok büyük geliyorsa, insanlar çabalarının hiçbir karşılığı olmayacakmış gibi düşünüyor ve bu konuda çaresiz/işe yaramaz hissediyorlar. Akabinde aksiyon almamayı tercih ediyor.
Tıpkı yukarıdaki örnekte olduğu gibi. Açlıktan ölmek üzere olan bir kızı kurtarmak için yardım etmek, dünyadaki açlığı bitirmekten daha elde edilebilir göründüğü için insanlar buna daha kolay yöneliyor.
Dolayısıyla büyük sorunlarla karşılaştığımızda ve bu sorunlardan korkup kaçtığımızda, bunun bir düşünme biçimi kusuru olduğunu hatırlamak her birimizin kendimize ve dünyaya yapacağı en büyük iyiliklerden biri olacaktır.
3- Başımıza Gelecek Kötü Şeyleri Belirsizliklere Tercih Ediyoruz
Belirsizliği en aza indirmede usta olan atalarımız, belirsizliği umursamayanlardan daha uzun süre hayatta kaldı.
Bu yüzden belirsiz hissetmekten kaçınmak, insanın doğasında var.
Hatta araştırmalar belirsizliğin ortasında kalmak yerine kötü bir şey olacağını bilmeyi tercih ettiğimizi ortaya koydular.
Bunun nedeni ise beynimizin ne bekleyeceğini bilmediğinde, hem iyi hem de kötü olası sonuçları tahmin etmeye çalışırken aşırı yük altında kalması ile ilgili.
Bu da doğal olarak kaygı ve stres düzeyimizi arttırıyor.
Belirsizlikten kaçınmak, kısa vadede kaygıdan kurtulmayı sağlar evet, ancak uzun vadede onu yoğunlaştırır. Belirsizliği memnuniyetle karşılamak ise kısa vadeli kaygıya ve uzun vadeli güvene yol açar. (''Sürekli Kaygılı Olmanızın 3 Psikolojik Nedeni'' isimli yazımda bu konu hakkında daha detaylı bir şekilde bahsetmiştim.)
4- Mevcut İnançlarımızı Doğrulayan Bilgilere Daha Kolay İkna Oluyoruz
Buna doğrulama yanlılığı da diyebiliriz.
Doğrulama yanlılığına göre kendi inançlarımızı, düşüncelerimizi ve varsayımlarımızı destekleyen ya da teyit eden bilgileri kayırma ve öne çıkarma eğilimindeyiz.
Bu, belirli siyasi görüşlere sahip insanların neden belirli haber kuruluşlarını diğerlerine tercih ettiğini de açıklıyor.
Doğrulama yanlılığı, bizi hali hazırda inandığımız bilgilerle uyumlu olan bilgileri aramaya yönlendirir, ancak aynı zamanda çelişkili bilgileri reddetmemize de neden olur.
Bu bilişsel önyargının, gelişmemiz ve değişimleri yakalamamız önündeki en büyük engellerden birisi olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.
Daniel Kahneman'ın ''Hızlı ve Yavaş Düşünme'' kitabında bu ve buna benzer bilişsel önyargıları detaylıca anlatıyor. Okumanızı şiddetle tavsiye ederim.
5- Beynimiz Uzun Vadeli Görevleri, Kısa Vadelilerden Daha Az Önemsiyor
Önünüzde büyük bir proje var ve bitirmek için birkaç ay süreniz var.
Hemen şimdi mi başlarsınız yoksa önünüzde bir sürü gün olduğunu düşünerek erteler misiniz?
Eminim birçoğunuz ''Neyse, yarın başlarım'' diyerek erteleyecektir.
Farkına bile varmadan, o aylar geçer ve rahat rahat bitirebileceğiniz işi bir kaç güne sıkıştırmaya çalışırsınız.
Çünkü acil, önemsiz görevler daha çekicidir.
Yapılacaklar listenizden daha hızlı ve daha kolay geçildikleri için anında tatmin sağlarlar. Beynimiz, günlerle ölçülenler gibi kısa vadeli süreleri, aylar veya aylar gibi uzun vadeli görevlerden daha iyi işliyor.
''Peki bu hatalı davranışın üstesinden nasıl gelebilirim?'' diye soracak olursanız size aşağıya linkini bıraktığım e-rehberimizi okumanızı ve içselleştirmenizi öneririm.
Ayrıca Bakınız; Hayatınızı Değiştirme Vaktinizin Geldiğini Gösteren 3 İşaret
6- Yüksek Beklentiler Daha İyi Performansa Yol Açıyor
Düşüncelerimizin davranışlarımıza yön verdiği savını doğrulayan bir etki var: Pygmalion etkisi
Bu etki temelde ''kişinin neyi beklerse onun gerçekleşme olasılığının yükseleceğini'' söylüyor.
Dolayısıyla kendimizle ilgili yüksek beklentilerimiz veya başkalarının bizimle ilgili yüksek beklentileri daha iyi performans göstermemize yol açarken, düşük beklentiler ise başarısızlık ihtimalinin artmasına neden oluyor.
Pygmalion etkisinden faydalanmak için ilk yapmanız gereken elbette kendinizle ilgili beklentileri çok yüksek tutmak, ikincisi ise etrafınızı size inanan ve gelişiminize katkı sağlayacak insanlarla kuşatmak olmalı.
“Pozitif beklentiler kendini gerçekleştiren kehanetlere dönüşebilir. Yani hayaller birer harita gibidir.” Carl Sagan
Küçük Bir Ekleme;
- Eğer henüz Haddini Aş Bülten üyesi değilseniz ve benzer içeriklerden ilham almak isterseniz; buradan bülten ailemize katılıp, aynı zamanda ücretsiz E Rehberlerimizi indirebilirsiniz.
- Eğer;
İş yaşamınızda sıkışmış ve mutsuz hissediyorsanız;
Kendi işinizi kurma hayaliniz varsa;
Kariyerinizdeki bir sonraki adım konusunda netliğe ihtiyacınız varsa;
Ne iş yaparsanız daha başarılı ve mutlu hissedeceğinizi henüz bulamadıysanız;
Mentor olarak da yolculuğunuza eşlik etmeye hazırız.